piątek XIV tygodnia w ciągu roku – wierz jak zwierz

Mt 10,16-23
Przekład: 

16 Oto ja posyłam was jak owce w środku wilków, stawajcie się więc roztropni jak węże i czyści jak gołębice.

17 Miejcie się zaś [z dala] od ludzi, wydadzą was bowiem do sanhedrynów i w synagogach swoich będą was biczować.

18 I na władców zaś, i [na] królów poprowadzeni będziecie dla mnie, na świadectwo im i narodom

19 Kiedy zaś wydadzą was, nie martwcie się, jak albo co przemówicie, dane wam bowiem będzie w owej godzinie, co przemówicie.

20 Nie wy bowiem jesteście przemawiającymi, lecz Duch Ojca waszego przemawiający w was.

21 Wyda zaś brat brata na śmierć i ojciec dziecko, i powstaną dzieci na rodziców, i będą ich uśmiercać.

22 I będziecie nienawidzeni od wszystkich przez imię moje, kto zaś przetrwa do końca, ten będzie zbawiony.

23 Kiedy zaś będą was ścigać w mieście jakimś, uciekajcie do innego, amen bowiem mówię wam: nie ukończycie miast Izraela, aż Syn Człowieczy przyjdzie.

Uwagi: 

16 „W środku” (en meso) – przekład dosłowny, zob. komentarz do J 8,3.9. Por. też Mt 7,15, gdzie fałszywi prorocy – wilki – nakładają na siebie owcze skóry. Tutaj można doszukiwać się odwrotności tamtej sytuacji: owiec posłanych w środku wilków, którymi są ci sami ludzie jako grzesznicy, lub też nawet owiec w przebraniu wilków, a przynajmniej owiec przez wilki otaczanych i zasłanianych. Obraz owcy w wilczej skórze rozszerzałby też sens połączenia węża, oznaczającego złego ducha (Ap 12,9, ale wąż wywyższony na palu przez Mojżesza jest również symbolem Jezusa – por. J 3,14) z gołębicą, która jest obrazem Ducha Świętego.

Nie namawia Pan Jezus do ulegania złu, ale – podobnie jak w przypowieści o nieuczciwym rządcy (Łk 16,1-8) – do uczenia się sprytu i przebiegłości również od zła, aby wykorzystywać je następnie w służbie dobra.

„Czyści” (akeraioi) – dosłownie „niezmieszani”, co jest wymownie paradoksalne wobec zestawienia czterech różnych zwierząt, obrazujących w tym wersecie ludzi.

17 „Miejcie się [z dala] od...” (prosechete apo) – przekład analogiczny do „mieć się ku” (komuś). Sam czasownik prosecho znaczy właśnie mniej więcej tyle – „mieć się ku”, „kierować umysł ku”, „uważać na”. Dodałem do przekładu „z dala” ze względu przyimek „od” (apo), a także na treść wersetu 23.

Pan Jezus zdaje się zalecać tutaj zarówno uważność, jak i pewnego rodzaju nieuważność. Biblia Tysiąclecia tłumaczy: „miejcie się na baczności przed ludźmi”, co jest jak najbardziej poprawne, ale. można też zinterpretować: „nie zważajcie na ludzi”, zwłaszcza w kontekście następnych wersetów. Wydaje się więc, że chodzi o taką uważność, która umożliwia nieprzejmowanie się ludzkimi atakami: trzeba bardziej uważać, żeby się przesadnie nimi nie przejmować, aniżeli na nie zważać.

Analogicznie w słowach „uciekajcie do innego [miasta]” (23) nie chodzi o to, aby uciekać ze strachu, lecz by właśnie nie przejmować się lokalną doczesną władzą, nie wchodząc z nią w niepotrzebną konfrontację, dopóki nie stanie się to niezależnie od apostołów („poprowadzeni będziecie” - por. J 21,18-19).

„Do sanhedrynów” (eis synedria) oraz „w synagogach” (en tais synagogais) – można również te wyrazy tłumaczyć jako nazwy ogólne: „do sądów miejskich” i „w zgromadzeniach”. Jest tutaj jednak wyraźny kontekst prześladowań żydowskich, widoczny w wersetach 18 oraz 23. Czy chodzi jednak o władzę państwową, czy też tylko religijną? Religijną żydowską, czy też państwową pogańską?

18 „Na władców i [na] królów” (epi hegemonas te kai basileis) – przyimek epi z biernikiem pierwotnie oznacza wspinanie się na coś, wchodzenie w górę; znaczy też „aż do” (kogoś) lub „przeciwko” (komuś, taki jest jego sens w wersecie 21). Wydaje się, że jest on tutaj użyty we wszystkich tych trzech znaczeniach naraz: apostołowie są porównani do armii prowadzonej na władców. Docierają z Ewangelią do największych tego świata, nacierając na nich niczym wojsko. Są do nich prowadzeni wzwyż, skoro ludzkie władze górują nad światem. Są upokorzeni jak jeńcy i podsądni, ale w tym upokorzeniu dostępują wywyższenia.

22 „Będzie zbawiony” (sothesetai) – również „będzie uratowany”.

„Do końca” (eis telos) – telos to „cel”, „spełnienie”, a także „śmierć”, koniec żywota. Por. Mt 24,13-14 (gdzie powtarzają się dokładnie te same słowa wraz z następującym po nich wyjaśnieniem): „Kto zaś przetrwa do końca, ten będzie zbawiony. Będzie ogłoszona ta Ewangelia Królestwa na całej zamieszkałej [ziemi] na świadectwo wszystkim narodom, i wtedy przyjdzie koniec (telos)”. Por. też kilka wersów wcześniej (Mt 24,6): „Będziecie słyszeć wojny i słuchy o wojnach. Baczcie (orate), by się nie przerazić. Trzeba bowiem, by się stało, ale [to] jeszcze nie jest koniec (telos)”.

23 „Nie ukończycie” (ou me telesete) – czasownik oparty na tym samym rdzeniu, co rzeczownik telos, analogicznie wieloznaczny. Można tutaj rozumieć, że uczniowie „nie skończą obchodzić” miast Izraela, chodzi jednak zapewne także o miast tych „udoskonalanie”, skoro w grece klasycznej czasownik ten może również oznaczać nawet „wtajemniczanie w misteria”.